Breinleren en serious gaming

15 okt 2021

Auteur: Bernoud A.J. Jonker MBA

Breinleren gaat over leren door het brein. Leren gaat niet alleen over school maar ook over ons werk en ook over privé. Leren is belangrijk omdat je daardoor in staat bent om je voortdurend aan te passen aan de steeds veranderende omgeving. Wie beter leert past zich beter aan. Leren gebeurt voor een groot deel in ons brein. Wat is breinleren? Hoe werkt breinleren in de werkomgeving? Hoe sluit serious gaming hierop aan?

Breinleren wat is dat?

Om breinleren beter te begrijpen beschrijven we het brein en het leerproces in meer detail.

Het lerende brein

Je hersenen bestaan uit een heel veel hersencellen. Deze hersencellen ook wel neuronen genoemd maken gebruik van verbindingen om informatie uit te wisselen. Om nieuwe informatie op te slaan moeten nieuwe verbindingen worden gelegd. Nieuwe verbindingen zijn in het begin echter nog zwak. Door het te herhalen worden de verbindingen sterker. Herhaal je het niet dan kunnen verbindingen ook weer verdwijnen.

Herhalen

Wanneer informatie op verschillende manieren wordt aangeboden worden meerdere nieuwe verbindingen aangelegd. Deze verschillende wegen maken het voor je hersenen makkelijker om de informatie weer op te halen. Daardoor werkt het leerproces beter. Herhaling en op verschillende manieren aanbieden is dus heel belangrijk.

Voor leren is brandstof en zuurstof nodig

Je hersenen zijn net als ieder ander lichaamsdeel brandstof en zuurstof nodig. Als je naar het energieverbruik kijkt dan kun je je hersenen zelfs een energieslurper noemen. Om goed te kunnen leren is het dus belangrijk dat je lichaam over voldoende brandstof beschikt en er voldoende zuurstof in de ruimte aanwezig. Dit kan door goed te eten en bijvoorbeeld het raam open te zetten. Chocolade schijnt je concentratie een boost te geven.

Gebruik verschillende zintuigen

Het gebruik van verschillende zintuigen is belangrijk. Het leerproces is dus niet alleen er over praten maar ook het kunnen zien en het kunnen voelen. Leren met verschillende zintuigen tegelijkertijd zorgt ervoor dat de nieuwe informatie op verschillende plekken wordt opgeborgen en zo worden er meerdere verbindingen gemaakt. Door dit proces ook nog te herhalen worden de nieuwe paden versterkt en het leerproces versterkt.

Samen leren is beter dan alleen

Naast neuronen zijn er ook spiegelneuronen in het brein. Deze spiegelneuronen geven een signaal door wanneer je iets doet maar ook wanneer iemand anders iets doet. Anderen kunnen op verschillende manieren helpen bij het leerproces. Zo kun je anderen observeren en dit kopiëren of door de interactie meer en verschillende informatie ontvangen. Deze spiegel neuronen bekrachtigen het leerproces. Samen met anderen leren geeft daardoor een beter resultaat.

Emoties spelen een belangrijke rol

Emoties zorgen ervoor dat er bepaalde stoffen worden aangemaakt zoals adrenaline en dopamine. Adrenaline wordt aangemaakt wanneer iemand zich niet veilig voelt of er daadwerkelijk een onveilige situatie is. Adrenaline zorgt ervoor dat iemand dan kan vluchten. Er is kortstondig zelfs extra energie beschikbaar. Maar adrenaline draagt niet bij aan het leerproces, sterker nog het werkt zelfs tegen. De hersenen hebben dan geen ruimte om nog iets te leren. Dopamine wordt aangemaakt wanneer iemand in een positieve stemming is en de omgeving als veilig ervaart. Dopamine ondersteund daardoor het leerproces op een positieve manier.

Een doel geeft focus

Er zijn nogal wat prikkels om ons heen die door onze hersenen verwerkt moeten worden. Omdat er zoveel zijn kan niet alles in dezelfde mate worden verwerkt. Het helpt als op één of andere manier de informatie gefilterd kan worden op belangrijk en prioriteit en minder belangrijk. Wanneer het doel (van het leerproces) duidelijk is kunnen de hersenen makkelijker filteren en dat versnelt het leerproces.

Hoe werkt breinleren in de werkomgeving

Nu we een beter beeld hebben van breinleren is het interessant om te kijken hoe breinleren in de werkomgeving werkt.

Veiligheid voorop

Om te kunnen leren moet de omgeving als veilig worden ervaren. Het is dus belangrijk dat iedereen weet wie wie is en elkaar tot op zekere hoogte kent. Ook is het belangrijk dat iedereen zichzelf kan zijn en er fouten gemaakt kunnen worden maar ook dat positieve resultaten gevierd worden.

Creëer betekenis

Het brein vindt het prettig om zelf informatie te ordenen. Het is daarom belangrijk dat we zelf betekenis geven aan ons eigen leerproces, hierdoor werken onze neurale netwerken beter en leggen ze sterkere verbindingen. Zelf actief doen door te schrijven, te tekenen, een rollenspel te dolen of een discussie helpt om dit proces verder te versterken.

Focus op gewenste uitkomst

Om een informatie-overload te voorkomen is het belangrijk dat er gefocust kan worden. Dit kan door het benoemen van leerdoelen, dit kunnen individuele doelen zijn maar ook groepsdoelen. Door het benoemen van deze doelen kan het brein filteren en zich concentreren op de belangrijke zaken. Als de doelen ook nog verifieerbaar zijn kan zelf op enig moment gekeken worden in welke mate de doelen gehaald zijn.

Geef aandacht aan de context

Bij leren gaat het niet alleen om het inhoudelijke deel maar ook om de context. Denk daarom vooraf goed na op welke manier de kennisoverdracht vormgegeven wordt en hoe de groepsamenstelling het beste gekozen worden.

Bouw voort op bestaande kennis

Wanneer er al kennis van iets aanwezig is kan deze kennis als fundament worden gebruikt en daarop worden voortgebouwd. De nieuwe informatie kan daardoor makkelijker geassocieerd worden en geeft meer mogelijkheden voor leggen van nieuwe verbindingen.

Spreek zoveel mogelijk zintuigen aan

Elk zintuig correspondeert met een hersengebied. Hoe meer zintuigen we gebruiken hoe meer kapstokken er ontstaan en des te beter het onthouden kan worden. Daarom is het belangrijk om het niet alleen te vertellen maar ook te illustreren, het te laten doen en het te laten ervaren. Door het gebruik van al deze zintuigen wordt de kennis beter opgeslagen en beter onthouden.

Herhaal

Om de nieuwe kennis goed op te slaan moeten nieuwe verbindingen wordt gemaakt. Het duurt circa 40 dagen om deze verbindingen sterk genoeg te maken. Het is belangrijk om binnen deze tijdsperiode de kennis regelmatig te herhalen. Naast dat het belangrijk is om deze informatie goed op te slaan moet het toepassen hiervan natuurlijk ook geoefend worden. Dat laatste kan langer duren dan de genoemde 40 dagen.

Gebruik emoties

Emoties zijn zo oud als de mens zelf. Emoties hebben daardoor een belangrijke functie in ons brein. Probeer daarom emoties aan het leerproces toe te voegen, dit kan bijvoorbeeld door visualisaties.

Leer samen

Door samen te leren wordt je gevoed door ideeën en reacties van anderen. Dit verrijkt het leerproces waardoor het makkelijker wordt om de kennis op te slaan maar ook op deze toe te passen.